Historia hutnictwa szkła w Krośnie liczy już prawie 100 lat!

W 1953 r. huta osiągnęła wielki sukces – jej wyroby zyskały uznanie w świecie i w związku z tym rozpoczęto eksport. Pierwszymi krajami na liście odbiorców krośnieńskiego szkła były: Anglia, Brazylia i Kanada.

Stale prowadzono prace modernizacyjne parku maszynowego. Pierwsze automaty „Sloan” produkujące szklanki i szlifierki „Pall-Mall” znacznie ułatwiały prace i zwiększały produkcję.

Dawny pałac Kaczkowskich został zagospodarowany i przystosowany do potrzeb załogi zakładu. Mieścił świetlicę, bibliotekę, przychodnię lekarską i dentystyczną oraz przedszkole.

W 1951 roku oddano do użytku dwa pierwsze zakładowe bloki mieszkalne. W 1957 kolejny. Dobrosąsiedzka atmosfera sprzyjała wspólnocie. Wspólne zabawy dzieci, lodowisko, spotkania mieszkańców to rzeczywistość tych lat.

W szybkim tempie wzrasta produkcja krajowa i eksportowa. Za granicę wysyłano głównie wyroby ręcznie formowane, na polskim rynku popularnością cieszyły się szkła z automatów. Konieczna stała się kolejna rozbudowa zakładu. 1 października 1955 roku, na wywłaszczonych gruntach wsi Polanka rusza budowa huty szkła technicznego – HST „Polanka”. Budowa Huty Szkła Technicznego zajmowała obszar 20 ha, a pierwszymi obiektami były baraki i magazyny budowlańców. Stopniowo wyrastały właściwe budowle oraz konieczna infrastruktura.

W 1959 roku  „Krośnieńskie Huty Szkła” liczyły już 1350 pracowników, a powiększenie przedsiębiorstwa kontynuowano rozbudowując zakład w Polance. Uruchomiono tam dwie nowe wanny do wytopu szkła i zaczęto wznosić halę nr 2. W 1960 r. oddano do użytku w HST „Polanka” halę nr 1. Produkowano w niej rury ze szkła neutralnego, ołowiowego i sodowego. Rok później oddano do eksploatacji wannę nr 6. do produkcji rur kineskopowych. 22 września 1959 r. rozpoczęto kolejną inwestycję – budowę huty szkła gospodarczego „KROSNO-II”. Budowa zajęła 7 ha powierzchni obok HST „Polanka”. Nowy zakład miał produkować poszukiwane na rynkach krajowym i zagranicznych szkło gospodarcze.

1 września 1959 roku zainaugurowała działalność przyzakładowa Zasadnicza Szkoła Szklarska. Jej powstanie było odpowiedzią na stale rosnące zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę hutniczą. Równocześnie uruchomiono także zaoczne Technikum Szklarskie. Początkowo zajęcia teoretyczne odbywały się w budynku Technikum Włókienniczego, a szkolenie praktyczne w hucie. W kolejnych latach oddano do użytku nową szkołę, internat i warsztaty. W ciągu 25 lat istnienia szkołę opuściło 1500 absolwentów.

W październiku 1962 r. uruchomiono „KROSNO-II”. Zakład miał własną bocznicę kolejową, sieć dróg wewnętrznych, ogrodzenie. Początkowo, podobnie, jak w zakładzie „KROSNO-I” odbywała się tam ręczna produkcja szkła gospodarczego. Przedsiębiorstwo szybko wysunęło się na czoło wśród polskich producentów szkła. Z oficjalnymi wizytami przyjeżdżali przedstawiciele najwyższych władz partyjnych i państwowych.

1 kwietnia 1967 r. do krośnieńskiego przedsiębiorstwa przyłączono Hutę Szkła „Jasło”. Ten, równy wiekiem hucie w Krośnie zakład zajmował się produkcją szkła okiennego taflowego oraz butelek. Po wojnie produkcję przestawiono na wytwarzanie butelek monopolowych, potem dołączono szkło kolorowe do lamp sygnalizacyjnych. Po połączeniu z KHS główną dziedziną produkcji zostały szkła reflektorowe. Zajęto się również produkcją kolorowego szkła prasowanego stosowanego w witrażownictwie.

W kwietniu 1978 r. uruchomiono zakupioną w japońskiej firmie ITOH linie automatyczną do produkcji szklanek. Automaty do produkcji szkła gospodarczego, m.in. „Olivotto”, „Sloan”, „SORG” i „ITOH” zaspokajały popyt wewnętrzny i umożliwiły eksport produkowanych na nich wyrobów.

Pomimo stale wzrastającej automatyzacji nie zrezygnowano z produkcji ręcznej. Wytwarzane tą metodą szkła cieszyły się dużym zainteresowaniem, były poszukiwanym i cenionym towarem na rynkach światowych.

Oficjalna produkcja huty to m.in. komplety szkła użytkowego, stołowego. Ciekawe wzornictwo, czystość i przejrzystość szkła, motywy dekoracyjne to atuty tych wyrobów. Po godzinach pracy hutnicy zajmowali się natomiast „działalnością artystyczną”. Wytwarzane w tym czasie ryby czy przyciski do papieru paradoksalnie po latach awansowały do symboli zakładu i epoki.

Wiele powstałych w Krośnie wzorów weszło na trwałe do historii polskiego designu.  Skala produkcji sprawiała, że niemal w każdym polskim domu można znaleźć szkło z Krosna – wyróżniające się jakością oraz poziomem artystycznym. W krośnieńskiej hucie pracowało wielu wybitnych projektantów. Kilku zdobyło z czasem międzynarodową sławę. Niektórzy podjęli artystyczne wyzwania poświęcając się tworzeniu szklanych unikatów. Wśród nich wymienić należy Wszewłoda Sarneckiego, Jerzego Maraja i Stanisława Borowskiego.

Huta realizowała także wiele prestiżowych zamówień specjalnych. W Krośnie przygotowano m.in. specjalny zestaw szkła dla Polskiego Komitetu Olimpijskiego z okazji Olimpiady w Monachium w 1972 r., oraz zestawy szkła dla: Królowej Brytyjskiej Elżbiety II, Cesarzowej Japonii, Króla Hiszpanii Juana Carlosa, Prezydenta ZSRR Michaiła Gorbaczowa. Największy komplet, złożony z 1500 elementów (72 rodzaje szkła) powstał natomiast dla Szacha Iranu Mohammada Rezy Pahlawiego.

W listopadzie 1971 roku oddano do użytku Zakład Włókna Szklanego, zbudowany na licencji angielskiej. W ciągu paru lat stał się on wiodącym producentem jedwabiu, rovingu i mat z włókna szklanego. Zastosowanie tego produktu, a zwłaszcza powstałych na jego bazie kompozytów dało ogromne możliwości w zakresie produkcji rozmaitych urządzeń. Samoloty, jachty i łodzie czy obudowy sprzętu AGD to tylko fragment szerokiego wachlarza zastosowań.

Na przestrzeni lat wielokrotnie doceniano wkład zakładu w gospodarkę narodową. Wyróżnienia, odznaczenia, sztandary i listy pochwalne otrzymywało całe przedsiębiorstwo, ale także imiennie jego pracownicy. Pod koniec lat 70. krośnieńska huta stała się największym przedsiębiorstwem tej branży w Polsce. Jej wyroby znane były i cenione na całym świecie. Największymi ich odbiorcami były kraje Europy Zachodniej, USA i Australia.

Obok Krośnieńskich Hut Szkła zaczęły także powstawać mniejsze huty, zakłady i pracownie artystyczne. Krosno stało się największym i najsłynniejszym producentem szkła w Polsce i jednym z najbardziej znanych na arenie międzynarodowej.

Prężnie rozwijała się działalność kulturalna. Miejscem koncertów i spektakli była „Szklana Grota” zbudowana przy pałacyku. W 1965 r. powstał Zakładowy Dom Kultury, który organizował rocznie przeszło 600 rozmaitych imprez. Brało w nich udział niemal 70 tys. osób. W latach 50. i 60. powstało w hucie wiele inicjatyw kulturalnych. Kapela ludowa „Stachy” szybko zyskała sławę w kraju i poza granicami. Kierownikiem i założycielem zespołu muzycznego „Rybałci” był Antoni Kopff. Pierwsze kroki na zakładowej scenie stawiała znana polska wokalistka jazzowa – Lora Szafran. Nie udało się stworzyć orkiestry symfonicznej, za to powstał zespół mandolinistów, żeński sekstet wokalny „Kryształki”, zespół akordeonistów, dziecięcy zespół pieśni i tańca „Polanie”, zespoły muzyczne „Vitroband”, „HST-58” i „Kuźnary”.

Przez lata huta wydawała własne czasopismo. „Szklane Zagłębie” dostarczało bieżących informacji, było narzędziem propagandy, ale jednocześnie, po latach, jest nieocenionym źródłem wiedzy o zakładzie.

Dla wielotysięcznej załogi, jaka przez lata przewinęła się przez hutę, organizowano szereg przedsięwzięć socjalnych od stołówek, przez bibliotekę, zakładowe działki rekreacyjne, po ośrodki wypoczynkowe, m.in. w Tylawie koło Dukli.